Alabalık (Doğu Karadeniz bölgesinde)

Salmonidae ailesinden tatlı su balığı bölgede alabalık veya yayla balığı olarak bilinmektedir. Doğu Karadeniz derlerinde kırmızı benek (salmo trutta forma fario), sazan balığı (Cyprinus carpio), Karadeniz alası (Salmo trutta labrax), bıyıklı balık (Barbus plebejus escherichi), inci balığı (Alburnoides bipunctatus fasciatus), tatlısu kolyozu (Chalchalburnus chalcoides), tatlısu kefali (Leuciscus cephalus, karabalık veya siraz balığı (Capoeta tinca), deniz dokuzgözlüsü (Lampetra mariae), dikence balığı (Gasterosteus aculeatus), gümüş balığı (Atherina boyeri), çöpçü balığı (Cobitis taenia) ve karaburun (Chodrostoma colhicum) balıklarına rastlanmaktadır.

Kırmızı benekli alabalık

Bu türler içerisinde kırmızı benekli alabalık, balıkçı tezgahlarında satılmayan,

hayatının büyük bölümü derelerde geçiren, 2 m yükseliğindeki şelalelerde bile akıntıya karşı sıçrayabilen güçlü ve lezzetli bir balık türüdür. Oksijeni bol, soğuk suları sever ve 2.000 metrenin üzerindeki kaynak sularında bile yaşayabilir. Üç yaşında olgunlaşan balık 40 santimetreye kadar uzayıp 1 kiloya kadar çıkabilirse de, Karadeniz’de boyu 25 cm’i ağırlığı ise 250 gramı pek nadir geçmektedir. Az yumurta vermesi, kuluçka zamanının uzun olması nedeniyle, tabii olmayan şartlarda üretimi mümkün değildir. Yeni yol yapımı, kimyevi gübrelerin derelere karışması, Hidro elektrik Santrallerinin derelerdeki doğal yaşam alanlarını yok etmesi benzeri, sebebi insan olan nedenlerden dolayı nesli tükenme tehlikesi altındadır. Karadeniz alası, tatlı sularda üreyip denizde büyüyen bir alabalık türüdür. Doğu Anadolu’dan doğup Karadeniz’e dökülen tüm nehirlerde ve Karadeniz derelerinin neredeyse tümünde bulunmaktadır. 3-4 yaşlarında olgunlaşan balık çoğunlukla tatlı sularda avlanır.

Alabalık kelimesi anlam ve kökeni

Alabalık Türkçe olup ala ve balık kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur. Türkçe alacalı kelimesinin kısa formu a:la kökü (Çuvaşca ula, Gagavuzca alata, Türkmence, Anadolu Türkçesi, Azerice, Tatarca, Kazakça, Karaçayca, Kumıkca, Yakutca, Tuvanca ala, Özbekce, Uygurca ola, Kırgızca alabula, Güney Altay Türkçesi ölö) ve Türkçe ba:lık (Çuvaşca pulă, Gagavuzca, Türkmence, Tatarca, Kırgızca, Anadolu Türkçesi, Azerice, Tuvanca, Yakutca balık, Karaçayca, Kumıkca, Özbekce, Uygurca balıq). Alabalık,  Lazca, Megrelce ve Gürcüce kalmaha adıyla bilinmektedir.

Kaynakça

ÖZTÜRK, Özhan. Karadeniz Ansiklopedik Sözlük. Heyamola Yayınları. İstanbul, 2005